Klasztor i kościół oo. Bernardynów w Leżajsku wzniesione zostały w drugiej ćwierci XVII w. przez starostę leżajskiego Łukasza Opalińskiego i jego żonę Annę z Pileckich. Budowle te należą do najwybitniejszych dzieł architektury sakralnej na terenie województwa podkarpackiego. Zespół klasztorno-kościelny powstał na zachód od miasta w miejscu, gdzie według tradycji w 1590 r. miała objawić się jednemu z poddanych starostwa leżajskiego Matka Boska wraz ze św. Józefem. Już w 1608 r. na zaproszenie biskupa przemyskiego Macieja Pstrokońskiego do Leżajska przybyli bernardyni. W latach 1618-1628 w oparciu o fundację króla Zygmunta III Wazy (potwierdzoną w 1608 i 1611 r.) Łukasz Opaliński marszałek nadworny i późniejszy marszałek wielki koronny wzniósł murowany kościół pw. Najświętszej Marii Panny. Za twórcę kościoła uznaje się Antonio Pellaciniego, zw. Italus muratora lubelskiego o włoskim rodowodzie, który przybył do Leżajska z Lublina przed 1624 rokiem. Autorstwo kościoła i klasztoru przypisał Pellaciniemu A. Miłobędzki opierając się na badaniach archiwalnych M. Horna i wykorzystując wskazówki J.Z. Łozińskiego. Budowa klasztoru, wg dotychczasowych badań, poświadczona jest tylko jedną datą: 1637 r. W pracach budowlanych Pellaciniemu towarzyszył zapewne jego uczeń – Szymon Sarocki, wzmiankowany w aktach leżajskich w 1636 roku.

Leżajska świątynia bernardyńska już od pierwszej połowy XVII stulecia była jednym z głównych ośrodków kultu maryjnego na terenie ówczesnego województwa ruskiego, a w XVIII w. stała się znanym w całej Rzeczypospolitej miejscem odpustów. Miało to istotny wpływ na rozwój Leżajska, który pełnił funkcje usługowe dla przybywających tu masowo pielgrzymów.

„Leżajsk – zespół klasztoru oo. Bernardynów” został uznany za Pomnik Historii rozporządzeniem Prezydenta RP z 13 kwietnia 2005